Nepal, doly ady Nepal Demokratik Respublikasy, paýtagty Katmanduda ýerleşýär, Günorta Aziýada, Gimalaý daglarynyň günorta eteginde, demirgazykda Hytaýa, üç tarapyň galan bölegi we Hindistan bilen serhetleşýär.

Nepal köp etnik, köp dinli, köp familiýaly we köp dilli ýurt. Nepal dilidir we iňlis dili ýokary gatlak tarapyndan ulanylýar. Nepalyň takmynan 29 million ilaty bar. Nepallylaryň 81% -i hindi, 10% buddist, 5% yslam we 4% hristian (çeşme: Nepal milli çaý we kofe ösüş geňeşi). Nepalyň umumy walýutasy nepal rupisi, 1 nepal rupisi≈0.05 RMB.

Surat

Pokhara köli, Nepal

Nepalyň howasy esasan diňe iki möwsüm, indiki ýylyň oktýabr-mart aýlary gurak möwsüm (gyş), ýagyş gaty az, ertir bilen agşam arasyndaky temperatura tapawudy uly, takmynan 10℃irden 25-e ýeter℃günortan; Rainagyş möwsümi (tomus) aprel aýyndan sentýabr aýyna çenli düşýär. Aprel we maý aýlary esasan süýji bolýar, iň ýokary temperatura köplenç 36-a ýetýär℃. Maý aýyndan bäri ýagyş köp boldy, köplenç suw joşmalary boldy.

Nepal yza galan ykdysadyýeti bolan oba hojalygydyr we dünýäde iň ösen ýurtlaryň biridir. 1990-njy ýyllaryň başyndan bäri liberal, bazara gönükdirilen ykdysady syýasatlar syýasy durnuksyzlyk we infrastrukturanyň pesligi sebäpli az täsir etdi. Býudjetiniň dörtden bir bölegi daşary ýurt sadakalaryndan we karzlaryndan gelýän daşary ýurt kömegine bil baglaýar.

Surat

Nepaldaky çaý bagy, uzakda balyk çeňňegi

Hytaý bilen Nepal, iki halkyň arasynda 1000 ýyldan gowrak dostlukly alyş-çalyş taryhy bolan dostlukly goňşular. Jin neberesinden bolan Buddist monah Fa Sian we Tang neberesiniň Suanzang Buddanyň doglan ýeri Lumbini (Nepalyň günortasynda ýerleşýär) baryp gördüler. Tang neberesi döwründe Ni şazadasy Çuzhen Tibetiň Songtsan Gambo bilen durmuş gurýar. Uanuan neberesi döwründe meşhur nepal ussasy Arniko Pekindäki Ak Pagoda ybadathanasynyň gurluşygyna gözegçilik etmek üçin Hytaýa geldi. 1955-nji ýylyň 1-nji awgustynda diplomatik gatnaşyklar ýola goýlaly bäri Hytaý bilen Nepalyň arasyndaky adaty dostluk we dostlukly hyzmatdaşlyk ýokary derejeli alyş-çalyşlar bilen yzygiderli ösýär. Nepal, Tibet we Taýwan bilen baglanyşykly meselelerde Hytaýa hemişe goldaw berýär. Hytaý Nepalyň ykdysady we jemgyýetçilik ösüşine öz güýjünde kömek berdi we iki ýurt halkara we sebit meselelerinde berk aragatnaşyk we hyzmatdaşlygy dowam etdirdi.

Nepaldaky çaýyň taryhy

Nepaldaky çaýyň taryhy 1840-njy ýyllara degişlidir. Nepal çaý agajynyň gelip çykyşynyň köp görnüşi bar, ýöne taryhçylaryň köpüsi Nepalda ekilen ilkinji çaý agaçlarynyň Hytaýyň imperatorynyň 1842-nji ýylda şol wagtky premýer-ministr Çung Bahadur Rana beren sowgadydygy bilen ylalaşýarlar.

Surat

Bahadur Rana (1817-nji ýylyň 18-nji iýuny - 1877-nji ýylyň 25-nji fewraly) Nepalyň premýer-ministri boldy (1846 - 1877). Şah neberesiniň döwründe Rana maşgalasyny esaslandyryjydy

1860-njy ýyllarda Elam etrabynyň baş dolandyryjysy polkownik Gajaraj Singh Thapa Elam etrabynda çaý ösdürip ýetişdirmekde öňdebaryjy boldy.

1863-nji ýylda elam çaý plantasiýasy döredildi.

1878-nji ýylda Elamda ilkinji çaý zawody döredildi.

1966-njy ýylda Nepal hökümeti Nepal çaý ösüş korporasiýasyny döretdi.

1982-nji ýylda Nepalyň şol wagtky şasy Birendra Bir Bikram Şah gündogar ösüş sebitindäki Jhapa Jappa, Ilam Iram, Panchthar Panchetta, Terhathum Drathum we Dhankuta Dankuta ýaly bäş etraby “Nepal çaý etraby” diýip yglan etdi.

Surat

Birendra Bir Bikram Şah Dev (1945-nji ýylyň 28-nji dekabry - 2001-nji ýylyň 1-nji iýuny) Nepalyň Şah neberesiniň onunjy şasy (1972 - 2001, 1975-nji ýylda täç).

Surat

Çaý nagyşlary bilen bellenen ýerler Nepalyň bäş çaý etrabydyr

Nepalyň gündogaryndaky çaý ösdürip ýetişdirýän sebit, Hindistanyň Darjeeling sebiti bilen serhetleşýär we çaý ösdürip ýetişdirýän sebite meňzeýär. Bu sebitdäki çaýlar, tagamly we ysly Darjeeling çaýynyň ýakyn garyndaşy hasaplanýar.

1993-nji ýylda Nepal hökümetiniň çaý kadalaşdyryjy organy hökmünde Nepalyň Milli çaý we kofe ösüş geňeşi döredildi.

Nepaldaky çaý pudagynyň häzirki ýagdaýy

Nepaldaky çaý plantasiýalary takmynan 16,718 gektar meýdany eýeleýär, ýyllyk önümçiligi takmynan 16,29 million kg bolup, dünýädäki çaý önümleriniň bary-ýogy 0,4% -ini emele getirýär.

Nepalda häzirki wagtda 142 töweregi hasaba alnan çaý plantasiýasy, 41 sany uly çaý gaýtadan işleýän zawod, 32 kiçi çaý zawody, 85 töweregi çaý öndürýän kooperatiw we 14,898 hasaba alnan kiçi çaý daýhanlary bar.

Nepalda adam başyna çaý sarp edilişi 350 gram, ortaça adam her gün 2,42 käse içýär.

Nepal çaý bagy

Nepal çaýy esasan Hindistana (90%), Germaniýa (2,8%), Çehiýa (1,1%), Gazagystan (0,8%), ABŞ (0.4%), Kanada (0,3%), Fransiýa (0,3%) eksport edilýär. Hytaý, Angliýa, Awstriýa, Norwegiýa, Awstraliýa, Daniýa, Gollandiýa.

2018-nji ýylyň 8-nji ýanwarynda Nepalyň Milli çaý we kofe ösüş geňeşiniň, Nepalyň Oba hojalygyny ösdürmek ministrliginiň, Gimalaý çaý öndürijiler birleşiginiň we beýleki degişli guramalaryň bilelikdäki tagallalary bilen Nepal çap ediljek täze çaý söwda belligini açdy. Nepal çaýyny halkara bazaryna çykarmak üçin hakyky nepal çaý paketlerinde. Täze LOGO-nyň dizaýny iki bölekden durýar: Ewerest we tekst. Nepalyň 150 ýyl gowrak mundan ozal çaý ekilenden bäri ilkinji gezek LOGO markasyny ulanmagydyr. Şeýle hem, Nepal üçin çaý bazaryndaky ornuny kesgitlemek üçin möhüm başlangyç.